Şehir Hayatı ve Âhlak

Kur'ani Hayat Dergisi (Mayıs 2011 sayı:18)

Ahlâk, insanın davranışlarını belirleyen değerler bütünüdür. Her insanın ahlâkı, ‘genetik, din, gelenek, içinde yaşanılan ortam, eğitim ve bunların hepsini kuşatan irade’ ile oluşur ve gelişir. Ortaya çıkan ve ahlâk adı verilen bu değerler manzumesi, her insanın ömrü süresince güzelleşir, çirkinleşir, sıradanlaşır; beden ve ruhun hayatına ve ölümüne bağlı olarak, yaşar veya ölür.

Kavram olarak ‘ahlâk’ yalnızca güzel nitelikler için kullanılır. ‘Ahlâklılık’ kavramının zıddı olarak ‘kötü ahlâklılık’ yerine, ‘ahlâksızlık’ kelimesinin kullanımı daha doğrudur. Çünkü bu kelime kökünü Allah’ın ‘Yaratıcılık’ vasfından alır. (Hâlık: Halk eden, yaratan; Hallâk: Sürekli olarak yaratan) Allah’ın sıfatlarının, insandaki tecellisi ise özünde güzeldir. İnsanlar iradelerine göre kendilerine lütfedilen vasıfları ya bu vasıfların var ediliş ve veriliş gayesine uygun olarak kullanırlar ya da kullanamazlar.

İnsan, kendisine verilen vasıfları doğru kullanamadığı zaman atıl bırakmaz; onu en yanlış ve aykırı biçimde kullanmanın bir yolunu da illa ki bulur.

‘Ben güzel ahlâkı kemale erdirmek için gönderildim.’şeklindeki meşhur hadis-i şerif de kemale ermenin, yani ahlâken en olgun hale gelmenin merhaleleri olduğuna işaret eder. İnsan ahlâkının her bir cüzü için ayrı bir olgunlaşma süreci söz konusudur. Bu olgunlaşma sürecinde insan, kendisinde bulunan vasıfları doğru kullanabilmeyi bir süreç içerisinde öğrenir.

Mesela; insanda ‘öfke’ vardır, yok edilmesi de mümkün değildir. Bu husustaki olgunlaşma, bu niteliğin doğru yer, zaman ve miktarda kullanılmasıdır. İnsan da sevgi vardır, nefret vardır, şefkat vardır, merhamet vardır; hepsinin olgunlaşması, yerinde, zamanında, gerekli olduğu kadar kullanılmasının öğrenilmesi ile mümkündür.

Yalnız, Yorgun ve Hırçın Gençler ERGENLER

   Moral Dünyası Dergisi (01.12.2010 sayı:81)

Ergen, çoğu zaman kendisi bile yeterince fark etmediği halde hem kendisiyle, hem aile çevresiyle, hem tüm top­lumla, hem tüm dünyayla, hem insan dışındaki tüm varlıklarla ve hat­ta Yaratıcı’sıyla dahi sanki "kavga veya hesaplaşma" halindedir. Ergen bu çarpışmanın ortasında sık sık yorgun düşer. İşte bu anlarda ergen sığınabileceği bir liman arar.

Gençlik, delilikten bir şubedir.

Çılgınlık ile delilik, delilik ile dâhilik arasındaki ince çizgi önemlidir.

Devletlerin, toplumların, ailelerin kırmızı çizgileri olduğu gibi bireyin de kırmızı çizgileri vardır. İşte, ergenlik tam da bu kırmızı çizgilerin belirlendiği ve oluştu­ğu dönemdir. Tabii kırmızı çizgilerle beraber beyaz ve siyah çizgi­ler de keskinlik kazanmaya başlar. Ergenlik bu sebeple, sandığımızdan daha önemlidir.

Ergenin bi­zim sandığımızdan daha çok ilgiye, özene, yol göstericiye ve sevgi­ye ihtiyacı vardır. Ergen, "irade" adı verilen, beşeri "insan" ve insanı "üs­tün insan" yapan en önemli özelliğinin farkına varmıştır. Artık bu özelliğini tek başına kullanım denemeleri yapacaktır. Yine de anne kuş, ilk uçuşunda yavru kuşun yanında olduğu gibi, o da kendi ba­şına uçacak bile olsa, hiç olmazsa ilk uçuşlarında yanında birilerini arayacaktır. Bu dönemde kendisinin en yakınında-yanı başında olup kendisine yardımcı olanı gönülden sevecektir. İlerleyen dönemlerde bu sevgi, bağlılık hâlini alır ve çoğu kere ömür boyu sürer.

Gerek ergen olarak kendimizi, gerek ergenin çevresindekiler olarak ergeni tanırsak, bu dönemi çok sıkıntılı bir dönem olarak ya­şamak zorunda kalmayabiliriz.

Vakit Var

Herkes duramaz tek başına ayakta

Dedin ki: Ben beni bildim bileli duruyorum

Fikir veriyor bana, sorduğum, sormadığım

Karşıdan pek mi şaşkın görünüyorum?

Hâlbuki bilen bilir, yolumda gidiyorum

Dahası ne kâğıt helva ne elma şekeri istiyorum

Anla artık beni ey sırlarını sinesinde taşıyan.

Sen bu dünyada bir yerlerde olsan

Ben, bir helâk geçidinin tam ortasında

Yeter bana. Avunabilirim karşılaşmak umuduyla

Açar belki senelerdir hiç açmayan menekşe.

Gönlüm çiçeği okşarken, aldatılsam, kullanılsam

Üzülür müyüm? Evet, biraz

Ama pişman olmam.

Bakışları kirletilmiş bu çağdaş Gomore’de

Sevgi linç edilip, şefkat asıldıktan sonra

Varsın taş üstünde taş kalmasın.

Kalpleri haşyetten titremeden el açanlar

Kime, neden yöneldiklerini biliyorlar mı?

Aynalar anlatsa eskiden gösterdiklerini

Kızaracak bir yüz bulabilir miyim acaba?

Yedibeyzasız baltalar kıramıyor putları

Toplamıyor şaşkınları şirkin vadilerinden

Ruhun makamı beden, bedenin dünya

Geldin, gitmeden gördüklerin say ki bir rüya

Gözünü aç gör, kapa gör; hangisi gerçek

Sen git artık bana ninni söyleme

Uyurum kendim. Bu gece de elbet bitecek.

Kendini karanlıkta benim gibi görmedin

Ey kendine zalim olan uykusuz çiçek

Bu cenabet şehirleri hangi tufan arıtır

Yaş dökmeden ağla, sözsüz şarkılar söyle

Okşanırken bencilliği, kölesine tapanların

Bir şey kalsın ortada, tek bir şey ayan-beyan

Nerede:‘Perde açılsa yakinim artamaz.’buyuran.

Son Defterde Adın Vardı

(Suda Yaşayan Çiçekler)

Bir cemre gibi düştün yüreğime

Soruyorum, o günden beri, doğru ne, yanlış ne

‘Doğru, iki nokta arasındaki en kısa çizgi’ öyle mi?

Sen bana hep önce reddetmeyi öğretmiştin ya

Ben alışkanlıkla şimdi bunu da reddediyorum

Şu gönlümün rahminde saklı kalmış şeyler var

Sen bilmezsin, köprünün yanındaki çatıda

Doğuya dönmüş güvercinler, her sabah seni bekler

Ben orada aşkın yazılmış son defterini buldum,

Adımı kaydetmeye bir kalem bulamadım.

Bunlarsa, uçamayıp on kartalın kanadına tutunurlar

İnsan arayan insandırlar, belki bulurlar

Sen şimdi: ‘Elindeki tek inci, bu çileye değer mi?’

Dersen, alnının çatından vururum seni

Anlarsın, insan katlandığına neden katlanır

Takvim yapraklarının âlimleri dinler mi seni

Bunlar toprağımızın şarkısını anlayabilir mi?

Biri kaçar gibi yapmış, sen kovalamış durmuşsun,

Okyanusları aş, dağları del, bu yol nereye çıkar

Kirlenmiş gözyaşların hangi günahı yıkar

Benim de söylenecek mavi sözlerim vardı

‘Her rengi sevme, her goncayı koklama’ dediler

Geç öğrendim, dikenlerin de açılmış çiçekleri varmış

Sarıldım orada yalnızlığa, dolaştım özgür, özgür

Sükûnet nerede, yüreğim yanardağ, gözlerim kömür

Şimdi gittiğim yerlere, kendimi götürmüyorum

İçimde saklıyorum, infilak etmemiş ağıtları

Rafa koydular beni, el yazma eserlerimi çaldılar

Diyorsun ki: ‘Ya sen verdin, ya da uyurken aldılar.’

Uydurma yine yalancı, onlar en yukarıdaydılar

Tutmasam, benim ellerimle kendini öldürecektin

Samimiyet testinden geçtiğin her şehirde

Aşınmış zamanların kiri, tozu üstündeyken

Tüm sesler sustuğunda, tüm sözler bittiğinde

Hüseynî makamı seni arıtabilir mi bilemem

Artık uyan bir seherde, suda yaşayan çiçekler gibi

Zorla tüm imkânları, çılgın hayaller kur

Gazze’de, on birinci bölüğün siperine ve bomba tepesine

Benden selamlar götür, toprak doldur cebine

Getir. Getir, bahçemi bulamazsan, koyuver kabrime

Olacak Olan Olacak

 ‘Adresimi yanlış almışsın, beni nasıl bulacaksın

Sana yukarı olan, bana aşağı.’

Aldırma sana hangi haber gelirse gelsin

‘Bu bizim ayrılış vaktimiz.’demem

Sınırsızken mekânı gönüllerin, verdiğim sözleri yemem.’

BENİ DİNLEYENLER BİR KEZ DE DOĞRU DİNLESİN

‘Ben yüreğime tırmanarak çıktım, nereye çıkmışsam

Terkimdeydi yangında ilk kurtarılacaklar

Issız yerlerden topladığım yalnızlıklar

Yandığım ateşler, yaktığım ateşler, biriktirdiğim küller

Yanımdaydı kuruttuğum çiçeklerin tohumları.

KIRALIM EZANLARI DUYURMAYAN CAMLARI

Dikme öyle gözlerini, kırk yıllık tütün tiryakisi gibi

Kendime alıştırmak istemiyorum seni

Biliyorum sen bir çocuk gibi

Sığınmak istiyorsun sözlerime

Çeyrek asırdır söylemediklerini söylemek istiyorsun

AMA UNUTMA BEN KÖKLÜ BİR ÇINARIM

Ucuz cennet alıcılarıyla satıcıları, müşteri ve tacirken

Kim, neden koyacak canı-malı orta yere.

Dünü hiç yaşamamıştım, bunu bilen biliyor

Bugünü uzun uzun yaşadım ve yaşarken

Devlet benim sırtımdaydı, ben devletin peşinde

DEVLET YÜZÜ OLMAYAN KİMLİKSİZ KİŞİ MİYMİş?

Kalıbının adamı olmayan

Yani Süphan’ın dilinde ‘dayanmış kütük’

Nerden çıktı er meydanına bu sürtük

Kalbim üşürken hala biraz

Önde gitmekte yalnızlık, arkada kalmaktayım.

İKİNDİ YAĞMURU EDASIYLA AĞLAMAKTAYIM

Ey alınyazımın silinen yanı!

Cahiller birbirine ders anlatırken

Hasretsem de büyük şehirlerde olmayan dost bağlarına

Daha gördüğümü anlayamadım, sorma istersen

Göremediğimden ne kavradığımı

YÜREĞİMİ SARMALIYOR MUAZZAM AHENK

Bu köşe kapmaca, uzuneşek oynayan

Bildiği tek gölekten başka bir su yok sanan

Heveslerine ve işlerine mahpus

Her yerde gördüğün bu adamlar, bu kadınlar

Nasıl gelebilirler kendilerine, evlerine, eşlerine

HAZLARIN MABETLERİ KULLARINI KOYVERMİYOR

Herkes Emek Veriyor

Ben kendimde değilsem, arama beni.

Düşün ve bir karar ver

Ağlarken kim yanında olsun

Kim silsin gözyaşlarını

Gülerken kim yanında

Yoksulluk diyarında

Ne diyeyim, kendimden başka kime ne diyeyim?

İsyanı mı öğrenelim, itaati mi?

Önce konuşalım mı, dinleyelim mi, soralım mı?

İki adım atmadan önce

Bir kere duralım mı?

Susalım mı bir kere de

Benim dostlarım beni tercih ettiler mi kendilerine.

Yine senin daralmaların sardı ufku

Senin bunalmaların zehirliyor havayı

Senin bakışların donduruyor tebessümü

Zakkumlarda açan çiçek gibisin

Güzel, kokusuz, zehirli ve çekici

Başımı koymaya yumuşak bir taş istiyorum.

Ben zamanın saçlarını ince belik ördüm

Tel tel saydım her geceyi sehere dek

Yokluk mu eksikliği hissedilen şey

Hayır!

Anlayan bir bakışın olduğu yerde

Herkes de senin kadar emek veriyor ölüme.

Aşktan Büyük Bir Aşk

‘Vardım, ulaştım ve yükseldim!’

Dediğin her ne varsa

Gördün evvelkilerin geçip gittiği yerler.

Gelmişken, ‘Gitme!’ de sen yine de bana

Kalabilir miyim bilemem çünkü buralı değilim

Çocuklarına babalık etmeyen şu adamlar

Kararlılar hem ülkeyi hem dünyayı kurtarmaya.

Bir çatı altında yabancılar

Evet, cevizin gölgesinde bir şey yetişmez

Ama ceviz değilsen böyle de olmamalısın.

Öğrendim artık ağzınızdaki sözler kime ait

Hangi eda-tavır kime, hangi efelenmeler kime

Hiçliğinizi görmek zor bir yıkım oldu ama

Benim aklım da başıma başka türlü gelmezdi

Bilirim kendimi.

Benim son ölüm dansıma benziyor

Dargın sulardaki kırgın esinti

Bilmez misin elması kurşun keser

Bölünür dilim dilim kemale ermiş güzellik

Gerçeğin parçalarını toplasan gerçek etmez.

Hayalin bir keman sesiyle gönlüme eser

İyilik şifa verir iyiye

Doğrudur, ancak yine de

Her genellemenin birkaç istisnası oluyor

Ağızlar konuşuyor, göz susuyor, gönül ağlıyor.

İlk engelde geri dönen, ilk gölgeye kıvrılan

Yürüyebilir mi yayla uçsuzluğunda

Her şeyi ancak kendinden büyük olan kapsar

Aşkı da daha büyük bir aşk sarmadan

Sızlayan hiçbir yara durmaz.

Alenza

Mihnet ile yaptığı iyiliği öldüren

Kem sözüyle kurulmuş köprüyü yıkan

Tüm cihadı söylenmekten ibaret

Söylediği şeyleri kulakları duymayan

Kişilerin peşinde hidayet var sanan

Samimi, gözü yaşlı, gönlü kırık

Ey fedakârlıkta sınır tanımamış zirve

Alenza! Geldiğini görmedi kimse.

Tayyı mekân dursun, tayyı zaman dursun

Tayyı hâl için bir yol bulunsun

Nevaî ve Fuzuli’nin gittiği yoldan yürü

Belki de böyle yaşar uhdende saklı sevda.

Yürekleri üryan gelip yine üryan gidenler

Bilmezler sakladığın hazinenin değerini

Sen tenin için ruhunu kurban etmedin…

Ben sevdiğimde gerçekten sevdim

Özlemekten bıkmadığım sevgili için

Yorulmadığım hicranları yaşadım

Duymamaya kararlı olduğum haykırışlar

‘Aşk olsun’ demedi hiç, aşkı yok sayar…

Beni de yok saydınız, ama varım

Kâinat korosunun içinden

Arada bir tizleşen akortsuz sesinizi

Bakışlarınızda gizlenen öfkenizi duyarım.

Bu sebeple melâlimi anlamaz herkes,

Herkes yaşadığım hicranlara katlanamaz

Kucaklayamazlar, yar gibi saramazlar

Servetleri gibi saklayamazlar Alenza

Benim sakladığım bir servetim yok

Varsa bir şeyim, onu da çabuk harcarım

Ama dokunmam aşktan yana

Korkunç güzellikte bir heyelan

Gelirse üzerime korkmam, kalmam altında

Ben korkmadım hiç kimseden

Kendimden korktuğum kadar

O zaman sığınırım, inandığım Allah’a

Titrerim, haşyetten ağlarım, biliyorsun Alenza

Yoksa her şeyi yakmak arzumu tutamam

Kırmak ve parçalamak isteğimi bastıramam.